Οικοσύνθεση στον Άρη

Οικοσύνθεση στον Άρη

3) Το ενδεχόμενο παρούσας ζωής στον Άρη

Ένα εγχείρημα οικοποίησης του Άρη θα περιελάμβανε πολλά επίπεδα προβληματισμού, έρευνας και μεθόδων. Στο επίπεδο του προβληματισμού υπάρχουν ηθικά διλλήματα. Στο ένα άκρο υπάρχουν απόψεις που θα απαγόρευαν την εισαγωγή οποιοδήποτε γήινου οργανισμού σε άλλους πλανήτες. Στο άλλο άκρο υπάρχουν όσοι προτείνουν την τροποποίηση του Άρη ώστε να καταστεί σταδιακά πιο φιλόξενος και να είναι σε θέση μακροπρόθεσμα να φιλοξενήσει ανθρώπους. Ωστόσο η μεγάλη πλειοψηφία των επιστημόνων συμφωνεί με τη σκέψη ότι πρέπει να βεβαιωθούμε ότι δεν υπάρχει ζωή στον Άρη, έστω και σε μικροβιακό επίπεδο πριν γίνει οποιαδήποτε απόπειρα οικοποίησης. Κι ότι αν υπάρχει, δεν θα πρέπει να επηρεάσουμε το εκεί πρωτόγονο οικοσύστημα με οποιονδήποτε τρόπο.

Άρης, χιούμορ

Τα δύο Viking που προσεδαφίστηκαν στον Άρη αναζήτησαν υποπροϊόντα μεταβολισμού οργανισμών που τυχόν διαβιούσαν εκεί. Tα αποτελέσματα παραμένουν ένα θέμα προς συζήτηση, επειδή τα πειράματα πραγματοποιήθηκαν μόνο επί δύο τόπων και επειδή εξετάσθηκε μόνο ένα περιορισμένο εύρος πολλών πιθανών μορφών ζωής. Ωστόσο είναι πλέον ελάχιστοι οι επιστήμονες που θεωρούν ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα ύπαρξης ζωής στην επιφάνεια του Άρη (Το μόνο που μας μπερδεύει είναι το εύρημα της διπλανής εικόνας :-) ).

Τα βιολογικά πειράματα εξέτασαν τρία ζητήματα: (1) τη φύση ενός οργανικού υλικού, που υποθετικά θα βρισκόταν στην επιφάνεια (2) τη πιθανή παρουσία αντικειμένων στην επιφάνεια των οποίων η εμφάνιση ή η κίνηση θα υποδήλωνε ζωή ή οργανισμούς σε αποσύνθεση και (3) τη πιθανή παρουσία στο χώμα του Άρη χημικών υπολειμμάτων που, υπό ορισμένες συνθήκες, θα μπορούσαν να παραπέμπουν σε μεταβολικές διαδικασίες.

Τα αποτελέσματα της πρώτης έρευνας ήταν σαφή: μια άμεση, εξαιρετικά ευαίσθητη χημική ανάλυση των δειγμάτων και επί των δύο τόπων προσεδάφισης, δεν εμφάνισε κανένα ίχνος οποιωνδήποτε σύνθετων οργανικών υλικών.

Εξετάζοντας το δεύτερο ζήτημα, οι φωτογραφικές μηχανές στο διαστημικό σκάφος προσεδάφισης δεν βρήκαν κανένα ίχνος βιολογικών οργανισμών ή βιολογικής δραστηριότητας.
Τρία πειράματα αντιμετώπισαν το τελευταίο ζήτημα. Το ένα είχε ως σκοπό να ψάξει για σημάδια της φωτοσύνθεσης ή βιοσύνθεσης στα δείγματα του Αρειανού ρεγόλιθου. Αυτό το πείραμα έδωσε μερικές θετικές ενδείξεις, αλλά οι πειραματιστές θεώρησαν ότι αυτά τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να εξηγηθούν καλύτερα με μη βιολογικές διαδικασίες.

Ένα δεύτερο πείραμα μέτρησε τα αέρια που διαφεύγουν από ένα εδαφολογικό δείγμα όταν εκτέθηκε σε μια υγρή ατμόσφαιρα ή τοποθετήθηκε σε ένα διάλυμα οργανικών θρεπτικών ουσιών. Αυτό το πείραμα παρήγαγε επίσης ένα "θετικό" αποτέλεσμα δεδομένου ότι τα εδαφολογικά δείγματα ελευθέρωσαν σημαντικές ποσότητες οξυγόνου σε απόκριση προς την θρεπτική ουσία. Εντούτοις, αυτή η αντίδραση πραγματοποιήθηκε ακόμα και αφού ψήθηκαν τα δείγματα σε 145 C για τρεις ώρες, κάτι που οδηγεί τους πειραματιστές να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι η πηγή του οξυγόνου ήταν μη βιολογική.
Τέλος το επονομαζόμενο πείραμα εκπομπής έψαξε για την εκπομπή ραδιενεργού αερίου, όταν εκτέθηκε ένα εδαφολογικό δείγμα σε ένα διάλυμα ραδιενεργού οργανικής θρεπτικής ουσίας. Πάλι επιτεύχθηκε ένα "θετικό" αποτέλεσμα, αλλά και σε αυτήν την περίπτωση ένα "ψημένο" δείγμα ελέγχου παρέμεινε αδρανές, όπως θα αναμενόταν εάν η αντίδραση είχε προκληθεί από έναν βιολογικό παράγοντα. Εντούτοις, λαμβάνοντας υπόψη τη φύση των αποτελεσμάτων των άλλων πειραμάτων Viking, οι περισσότεροι ερευνητές θεωρούν ότι τα αποτελέσματα του επονομαζόμενου πειράματος εκπομπής μπορούν επίσης να εξηγηθούν με μη βιολογικές διαδικασίες.

Συνολικά, τα πειράματα Viking δεν βρήκαν κανένα πειστικό στοιχείο για ζωή στην επιφάνεια του Άρη. Το πιο σημαντικό όμως ζήτημα ενάντια στη ζωή στον κόκκινο πλανήτη, προήλθε από την πλήρη απουσία οργανικών ενώσεων που θα είχαν συνδεθεί με τον οποιοδήποτε Γήινο βιόκοσμο.

Ωστόσο μια σημαντική μερίδα επιστημόνων πιστεύουν ότι δεν έχουμε κανέναν λόγο να σκεφτούμε ότι ο Άρης δεν φιλοξενεί μορφές ζωής στο υπέδαφός του. Μάλιστα, αν ο Άρης φιλοξενούσε κάποτε ζωή στην επιφάνειά του, καθίσταται ακόμη πιο πιθανό κάποιες μορφές να έχουν μετεξελιχθεί και να επιβιώνουν στο υπέδαφος.

Είναι όλο και περισσότερο εμφανές ότι υπάρχει ένα μεγάλο απόθεμα νερού στον Άρη. Μπορεί να υπάρχουν υπόγεια νερά μερικές εκατοντάδες μέτρα από την επιφάνεια. Η χημική σύσταση κάποιων πετρωμάτων στον Άρη, που φαίνεται να προήλθαν από εξάτμιση υδατικών διαλυμάτων, δείχνουν ότι τα υπόγεια νερά μπορούν να είναι μια άλμη με μια απόλυτα κατοικήσιμη σύνθεση. Μπορεί να είναι ένα διάλυμα μορίων που θα ήταν πολύ θρεπτικό ακόμη και για γήινα μικρόβια.

Στη γη, τρία χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια, σε κάθε σημείο όπου υπάρχει έστω και η μικρότερη σταλαγματιά νερού, εμφανίζεται ένα λεπτό κόκκινο στρώμα μικροοργα-νισμών που τρέφονται από τη χημική ανισορροπία αυτών των υδάτων. Έτσι, ανακαλύπτουμε διαρκώς έμβιους οργανισμούς σε μέρη όπου μόλις πριν 10 χρόνια, δεν πιστεύαμε ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν. Τα τελευταία χρόνια έχουμε αρχίσει να ανακτούμε δείγματα από το υπέδαφος της γης που είναι αρκετά καθαρά από την μόλυνση της επιφάνειας και είναι η πρώτη φορά που εξετάζουμε πραγματικά το περιεχόμενο αυτού του υπεδάφους.

Αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξη μικροοργανισμών επειδή μπορούμε να εντοπίσουμε τα γονίδιά τους, αλλά δεν μπορούμε να καλλιεργήσουμε τους περισσότερους από αυτούς τους οργανισμούς. Έτσι δεν ξέρουμε στην πραγματικότητα ποιες είναι οι απαιτήσεις τους για να επιβιώνουν. Σε μερικές περιπτώσεις ξέρουμε ποια είναι η πηγή της ενέργειάς τους. Σε κάποιες άλλες ξέρουμε ποια είναι η πηγή του άνθρακα που περιέχουν. Αλλά η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των μικροβιακών οργανισμών παραμένουν μη καλλιεργήσιμοι στο εργαστήριο, παρ' ότι προέρχονται από τον πλανήτη μας. Καταλαβαίνει λοιπόν κανείς πόση μεγαλύτερη άγνοια και δυσκολία θα είχαμε για μικροοργανισμούς που ενδέχεται να ζουν στο υπέδαφος του Άρη…
Εάν υπάρχει λοιπόν ζωή στον Άρη σήμερα, είναι μάλλον κάτω από την επιφάνεια. Ίσως ένα χιλιόμετρο ή δύο κάτω. Αυτό σημαίνει ότι για να εξεταστεί αυτό το ενδεχόμενο χρειαζόμαστε ανθρώπους στον Άρη να κάνουν διατρήσεις με τρυπάνια σε βάθος χιλιομέτρων. Αυτό θα απαιτούσε όχι μόνο τις δεκαετίες, αλλά πιθανώς μερικούς αιώνες για να είμαστε σε θέση να το πραγματοποιήσουμε.

Ωστόσο στη συνείδηση πολλών επιστημόνων, το ενδεχόμενο ύπαρξης ζωής στο υπέδαφος του Άρη, δεν δημιουργεί ηθικά διλλήματα για την οικοποίηση της επιφάνειάς του. Γιατί θεωρούν ότι η οικοποίηση της επιφάνειας δεν θα επηρέαζε το οικοσύστημα του υπεδάφους. Στη γη, συμβιώνουμε με υπόγειους οργανισμούς που ζουν ως απολύτως ανεξάρτητα οικοσυστήματα, όπου οι οργανισμοί από το ένα οικοσύστημα δεν μπορούν να επιζήσουν στο άλλο. Έτσι, θα μπορούσε κανείς να φανταστεί μια κατάσταση όπου οι υπόγειοι Αριανοί οργανισμοί θα συνέχιζαν να κατοικούν βαθιά κάτω από την επιφάνεια, προστατευμένοι και απομονωμένοι από το οικοσύστημα που εισήγαγε ο άνθρωπος στην επιφάνειά του.

Συνέχεια άρθρου >

Μετάβαση σε άλλη ενότητα του άρθρου:

  1. Πλανητική βιολογία. Οικοποίηση και γεωποίηση.
  2. Τι καθιστά έναν πλανήτη κατοικήσιμο από ζωντανούς οργανισμούς
  3. Το ενδεχόμενο παρούσας ζωής στον Άρη
  4. Το περιβάλλον του Άρη και η εφαρμοσμένη πλανητική μηχανική
  5. H οικολογική διαδοχή στην πλανητική οικοσύνθεση
  6. Συνοπτική εικόνα ενός μοντέλου οικοσύνθεσης για τον Άρη
  7. Το αρχικό στάδιο εφαρμοσμένης πλανητικής μηχανικής
  8. Το μικροβιακό οικοσύστημα
  9. Το οικοσύστημα χλόης και ανθοφόρων φυτών
  10. Το Βόρειο δασικό οικοσύστημα
  11. Εύκρατα οικοσυστήματα
  12. Επίλογος